ALS EEN MOKERSLAG

Bij wat je toeval zou kunnen noemen maar net zo goed intelligent speurwerk vonden Rob Luckerhof en Anneruth Wibaut in het Literatuurmuseum in Den Haag een stapel onbekende, nooit gepubliceerde gedichten van deze Hellema. Aangrijpende, rauwe kampgetuigenissen, recht uit het hart en met grote verontwaardiging geschreven. Deze gedichten moesten gedeeld worden en gehoord door een groot publiek. De tweeëntwintig gedichten, waar nodig voorzien van commentaar of context, getuigen van moed, van het leed dat oorlog heet, van misdaden die niet vergeten mogen worden. Een  uniek oorlogsdocument.

Als een mokerslag is een uitgave van Schaep14, 96pp. ISBN 978 90 831764 99, € 19,99. Te bestellen bij elke boekhandel, ook de digitale. Leverbaar vanaf 24 april.

In Meander, tijdschrift voor en over poezie verscheen een prachtige recensie. van Janine Jongsma: Het is vandaag tachtig jaar geleden dat Nederland werd bevrijd door de geallieerden en er op ons grondgebied een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog. Voor mij ligt een bijzondere bundel: Als een mokerslag – over de kampgedichten van Hellema.

Hellema (pseudoniem van Alexander B. van Praag 1921-2005) was in de jaren tachtig van de vorige eeuw een opvallende prozaschrijver van autobiografische oorlogsverhalen. Hij overleefde zes verschillende concentratiekampen in de Tweede Wereldoorlog. Hij debuteerde pas in 1982 op zijn eenenzestigste met Langzame dans als verzoeningsrite. In zijn proza confronteert hij de lezer op indringende wijze met de gruwelijkheden van het kampleven. Hij legt alles bloot en laat ironie achterwege. Zijn schrijven deed een hoop stof opwaaien. Aleid Truijens schreef in 1983 in De Gids een interessante recensie van dit debuut en tegelijkertijd van het vervolg erop: Enige reizen dienden niet ter zake. Zij zegt: ‘Zeer intrigerend worden de verhalen pas wanneer Hellema de wereld die wij allen rondom ons heen kunnen bekijken, beschrijft door de ogen van iemand die ooit een kijkje in de hel heeft mogen nemen. Het is schokkend hoe eenvoudig deze wereld, zo bekeken, in elkaar zit.’ Ze noemt hem: ‘het slachtoffer als ziener in de tijd’.

Rob Luckerhof en Anneruth Wibaut zijn vroege bewonderaars van zijn werk en zij besloten te onderzoeken wat de reden was dat zijn naam en zijn werk in de jaren negentig naar de achtergrond verdwenen. Dit, terwijl Hellema’s proza, essays en zelfs romans trouw werden uitgegeven door Querido. In het Literatuurmuseum van Den Haag vinden ze vier ongeordende dozen van Hellema. Vol met manuscripten, recensies, brieven en ongepubliceerde verhalen.

Maar als ze daarin ook een schat aan een twintigtal nooit gepubliceerde gedichten van Hellema’s hand vinden, zijn ze met stomheid geslagen. Ik kan me goed voorstellen dat dit bij de onderzoekers insloeg ‘als een mokerslag’. De gedichten hebben hetzelfde effect. Joke Linders van uitgeverij Schaep14 omschrijft ze zo: ‘Rauw van inhoud, vrij van vorm, direct van toon, uniek in de Nederlandse oorlogspoëzie’.

Tierelantijntjes

Je zult maar een nare ziekte aangezegd krijgen, wat doe je dan? Dan focus je op de dingen die het leven vrolijker maken, aldus Truusje Vrooland-Löb. ‘Het gaat niet om de grote lijn maar om de tierelantijn.’ Een uiterst nuttige en prettige stelregel om naar je leven te kijken.

Tierelantijntjes belicht Truusjes onuitputtelijke liefde voor mens, teckel en andere dieren, haar bronnen van inspiratie (onder meer haar vader, tekenaar, schilder en docent Kurt Löb), haar kennis en passie voor het geïllustreerde kinderboek, haar leven in de tuinstad Slotervaart, maar ook de frequente uitstapjes naar Doldersum. Een feest voor oog en oor.

Tierelantijntjes – het gaat niet om de grote lijn maar om de tierelantijn van Truusje Vrooland-Löb is een uitgave van Schaep14. ISBN 9789083176482 Te bestellen voor bij elke boekwinkel of de uitgever. info@schaep14.nl.  112 pagina’s met illustraties, €17,50

Schaep14 is tien jaar!

En dat vieren we met Staan in andermans schoenen – boeken voor onderweg

Waar? In de Kennemer Boekhandel, Kleverparkweg 3 in Haarlem

Waarom daar? Omdat Schaep14 daar tien jaar geleden begon met Trage post voor Anna Johanna.

Wanneer? Zondag 29 september 15.00 -16.30 uur

Hoe? Met interview en verhalen van Anne Bannink, Rob Luckerhof, Simon van der Geest, Joke Linders, Joachim Takken en een glaasje van het een of ander.

Wat? Staan in andermans schoenen gaat net als Trage post voor Anna Johanna over kinder-en jeugdboeken die een onuitwisbare indruk maakten op Joke Linders, maar dan opgedragen aan kleinzoon Joachim.

Wel graag even aanmelden bij info@schaep14.nl of info@kennemerboekwinkel.nl

Staan in andermans schoenen van Joke Linders heeft 112 blz. en kost € 20,00, ISBN 9789083176475

Liefde in tijden van dementie

Wind tegen is een verzameling van luchthartige observaties, grappige en verdrietige momenten over mantelzorgen. Informatief en troostrijk. ‘Na lezing van dit boek sloot ik de auteur en de door haar bezongen echtgenoot met haperend brein voorgoed in mijn hart. Wat taal en humor vermogen!’ Joke Linders

Wind tegen – liefde in tijden van dementie heeft 224 pagina’s, is een uitgave van Schaep14 en kost 19,99 ISBN 9789083176468

september 2024

Nog voor het jaar om is moeten we een derde druk produceren. Hardstikke goed Anne Bannink! Je boek weet veel mensen te raken en te troosten.

Impressie in beeld van de meer dan feestelijke, hartverwarmende presentatie van Wind tegen- liefde in tijden van depressie van Anne Bannink, zaterdag 2 december 2023.

Jaap Timmers over Wind tegen – liefde in tijden van dementie in het Haarlems Dagblad van 9 januari 2024:  Ultra korte stukjes die lezer dwars door de ziel snijden     De Overveense moest een weg vinden in een nieuwe werkelijkheid toen bij haar man dementie werd vastgesteld. Ze ging schrijven om ’een beetje grip te krijgen op de chaos waarin we langzaam maar zeker waren beland’. En ja, de woorden tuimelden over elkaar heen als ze niet kon slapen of een stukje fietste. Bannink liet de korte verhaaltjes aan familieleden lezen, opdat zij getuige konden zijn van een ’bizarre reis’. ’Wind tegen’, uitgegeven bij uitgeverij Schaep14 in Bloemendaal, is geen klaagzang vol sentiment, het bevat 285 korte verhalen en observaties. Mooi geschreven, met humor en verrassende vondsten, verdrietig en louterend. Eerst komen de twijfels en het wegwuiven, na de geheugentest knalt de harde waarheid binnen. Wanneer was de Watersnoodramp? Teken een klok. Haar man heeft geen idee. ’Er was geen ontkomen meer aan, het was goed mis.’ Medeklinkers ontgaan hem, waardoor ’Ik aai graag honden’ sterk lijkt op de mededeling ’Ik ga naar Londen’. De auteur realiseert zich de oorsprong van de misverstanden tussen de twee. Haar man, de stoere zeiler van weleer, laat het aan zijn zoon over om hun boot aan te leggen. Hij ziet overal gestalten in de duinen, in de slaapkamer en achter in de auto. Haar man heeft een vorm van dementie die gepaard gaat met hallucinaties. De ultrakorte verhaaltjes dringen door tot de kern. Ze mist het samen zwemmen in de Dokkumer Ee, plannen maken, samen lachen, een nacht doorslapen. Ze mist ’ons’. Nergens in de literatuur kom je weg met een paragraaf van alleen maar korte mededelingen. Behalve in de vorm die Anne Bannink heeft gekozen.’ ‘Wat ik mis? Onze grappen. Al die kleine dingetjes die ervoor zorgden dat ik iedere dag nog voor ik opstond al minstens één keer had gelachen.’ Hoofdstukjes bestaan hier en daar uit gesprekjes van een paar regels, zonder uitweiding. Ze zijn zo ontdaan van taalfranje dat ze de lezer dwars door de ziel snijden.’ Na een nacht van verwarring en paniek zegt hij opeens: ’Wat bloeit de prunus mooi.’ ’Hè’, roep ik opgelucht, ’wat heerlijk, je bent er weer. Je was zo in de war.’ ’Ik was hartstikke kierewiet’, zegt hij lachend. Vijf minuten laten loopt hij bijna in zijn onderbroek de straat op.’ Langzaam maar zeker leert de partner de kneepjes van de omgang. Niet corrigeren. ’Het is zaak mee te bewegen met de waan. Ik weet dat natuurlijk, maar je hebt jezelf helaas niet altijd in de hand, zeker niet om drie uur ’s nachts. Gelukkig leer ik van mijn fouten.’ En dan die peilloos diepe bureaucratie in ons land, waar mantelzorgers knettergek van worden. Figuren die zeggen dat er geen plek is in een verpleeghuis, of – in weerwil van eerdere afspraken – claimen dat hun partner er niet aan toe is, en dat dagbesteding in de wijk volstaat. ’Ik probeer kalm te blijven’. Anne Bannink kwam in haar poesiealbum een gedichtje van haar moeder tegen. ’Word een flinke, grote meid/ die in bange uren/ altijd fiks in een appel bijt,/ ook al is het nog zo’n zure.’ Dan volgt het droge commentaar van de schrijver: ’Goed advies. Hap.

Verder kijken dan dichtbij

Het genre van het nieuwjaarsgedicht is zo oud als er barden en dichters zijn. Het oude jaar uitwuiven en reiken naar het nieuwe. Casper Markesteijn begon er eind 1982 aan, uit verveling of ergernis over wat de commercie op dit punt te bieden heeft. Veertig jaar lang stuurde hij zijn mijmeringen naar vrienden, familie, oude en nieuwe buren, relaties, collega’s en kennissen. Met elkaar bieden die 38 gedichten en 2 verhalen een beeld van het verglijden van de tijd, de hoogte- en dieptepunten in een mensenleven, de veranderende opvattingen en het voortschrijden van de welvaart.

oogt als een scheurkalender?

Abdelkader Benali: Je voelt de tijd pas op de plaats maken, het tevergeefse en herhaaldelijke van dit leven. Ga ermee de hort op, laat je stem horen, zwijg nu eens niet! De gedichten verdienen het.

Casper Markesteijn (Dordrecht, 1946) is een enthousiast wegbereider voor de literatuur. Hij deed dat onder meer als onderwijzer, schoolhoofd, docent Nederlands op een pabo, redacteur Tikker, lid Griffel- en Zoenjury (CPNB) en recensent Leidsch- en Haarlems Dagblad. Sinds de jaren tachtig publiceert hij gedichten in Maatstaf en Het eiland van Dordrecht in tekst en beeld.  Die stad belichtte hij verder in Het vergeten geheugen en Schrijvers achter de straatnamen. 

Verder kijken dan dichtbij is een uitgave van Schaep14, ISBN 9789083176451, 96 blz, €17,70. Te koop bij alle boekhandels, ook de digitale, en bij auteur en uitgever. Feestelijke presentatie van de bundel is zaterdag 18 november om 11.00 uur in de Stadsbibliotheek van Dordrecht, toegang gratis. Met muziek, verhalen, gedichten en en drankje.

Elke reis is een omweg naar hier

Texelse trilogie

Heimwee naar het eiland van haar geboorte, Texel, klonk al in de drie jeugdboeken die Imme Dros in de jaren tachtig van de vorige eeuw publiceerde. Elke reis is een omweg naar hier vertelt haar coming-of-age verhaal opnieuw maar nu voor volwassenen en bijna volwassenen. In de zoektocht, gevoelens en ervaringen van Daan List, de mannelijke hoofdpersoon, schuilen alle herinneringen, ervaringen en opvattingen van de auteur. Literatuur zonder leeftijd over vriendschappen, loskomen van thuis, uitzoeken of er een kunstenaar in je schuilt en vooral met wie je je leven wilt delen.

Imme Dros: Elke reis is een omweg naar hier – Texelse trilogie ISBN 9789083176444, 304 pp. € 23,99. Vanaf 15 september in alle boekhandels, ook de digitale.

Onder Japanse bezetting – familiekroniek

Op 12 juni 2022 presenteert uitgeverij Schaep14 het nieuwe boek van Anne Marie Uhlenbeck over haar opgroeien in het kamp Tjideng, Indonesië . Bij boekhandel Donner in Rotterdam, aanvang 15.00 uur. Gratis toegang, aanmelden bij info@schaep14.nl is aan te raden. Maria Heiden zal de auteur interviewen. Na afloop is er gelegenheid tot ontmoeten, boek laten signeren en een drankje.

Anne Marie Uhlenbeck, Onder Japanse bezetting – familiekroniek, 220 pp, ISBN 978-90-831764-3-7, €19,95

augustus 2024

De complete oplage van Onder Japanse bezetting (2022) was al uitverkocht toen prof. dr. Henk Schulte Nordholt, emeritus hoogleraar Indonesische geschiedenis, het boek onder ogen kreeg. ‘Dit sobere maar krachtige verhaal dat nergens sentimenteel of rancuneus wordt, is het beste wat ik over de Japanse kampen op Java heb gelezen.’ Hij vroeg het boek onmiddellijk toe te sturen aan zijn collega’s dr. Remco Raben, hoogleraar geschiedenis internationale betrekkingen UU en Frank Vermeulen, auteur van Over Indië- Herinneringen aan Indonesië in de koloniale tijd moesten het onmiddellijk toegestuurd krijgen.

Raben reageerde: Geachte mevrouw Uhlenbeck, Wat een prachtig boek is dit. Wat een verhaal. Ik dacht dat ik de memoires en verhalen over de internering allemaal wel gelezen had – mijn verontschuldigingen voor deze blasé houding tegenover een geschiedenis van verschrikking –  uw boek is van een heel ander kaliber. Ik heb het ademloos uitgelezen en mezelf een reprimande gegeven voor mijn geborneerde houding. Prachtig geschreven, goed onderzocht. Behalve het verhaal van uw ouders en Erica Verkade vielen me twee dingen op: de manier waarop u uzelf erin schreef, heel geserreerd, en de manier waarop u het Indonesische perspectief de ruimte geeft en respecteert. Heel bijzonder.

Frank Vermeulen redacteur bij NRC noteerde: ‘Kampkind’ Anne Marie Uhlenbeck is erin geslaagd iets nieuws toe te voegen aan het genre ‘Indische kampliteratuur’. Aan de hand van brieven, documenten en haar eigen prilste herinneringen reconstrueert ze het verhaal van het benarde vrouwenkamp Tjideng, de ondergang van het helleschip Junyo Maru die haar vader overleefde, en de dwangarbeid aan de Pakan Baroe-spoorweg. Alles geplaatst in de geopolitieke context van dat moment. Zo beschrijft dit boek ook, op persoonlijk niveau, de ondergang van de kolonie Nederlands-Indië. Juist het streven ‘geen verzinsels of opgeklopte verhalen’ te vertellen, levert een aangrijpend relaas op dat de lezer van nabij de vernietigende impact doet voelen van de Japanse bezetting in Indonesië.

Hoogtijd voor een tweede of eigenlijk derde leven besloot uitgeverij Schaep 14. Vanaf 17 augustus 2024 weer in elke boekhandel te bestellen, inclusief de digitale.

STABAT MATER DOLOROSA

Het STABAT MATER is een dertiende-eeuws gedicht over het verdriet van een moeder die haar zoon ziet sterven aan het kruis. Zeven eeuwen lang inspireerde het componisten en musici tot het maken van ontroerende muziek.

De muzikale ontdekkingsreis van Hannie van Osnabrugge begon toen zij lid werd van een koor dat het Stabat Mater van Haydn ging zingen. Haar man, Hans van der Velde, raakte zo ontroerd door tekst en muziek dat hij alle Stabat Maters ging verzamelen die op cd waren uitgegeven. Zo ontstond de Ultimate Stabat Mater Website, een internationaal platform waar Stabat Mater liefhebbers elkaar ontmoeten en informeren. http://www.stabatmater.nl

Dertig jaar later schrijft Hannie van Osnabrugge een boek over de oorsprong en impact van het dertiende eeuwse gedicht; over de honderden componisten die er zich door lieten inspireren; over de kracht van muziek die troost biedt bij verlies; over hoe beeldhouwers, schilders, glazeniers, choreografen, dichters en vertalers tekst en muziek verbeeldden.

Hannie van Osnabrugge neemt haar lezers mee naar Todi in Umbrië, de geboorteplaats van de veronderstelde dichter van het Stabat Mater, naar bekende, vrouwelijke en hedendaagse componisten. Ze legt een verbinding tussen de Russische Anna Akhmatova en het Stabat Mater. Ze ontmoet zangers, vertalers en dansers die laten zien wat deze muziek voor hen betekent.

Stabat Mater Dolorosa-reis door zeven eeuwen muziek is een uitgave van Schaep14 in Bloemendaal www.schaep14.nl ISBN 9789083176420, 128 pp met veel illustraties, €22,50

Nieuw boek van Aidan Chambers

Tussentijd noemt Chambers die turbulente periode dat je geen kind meer bent en ook nog niet volwassen, The Age Between.

Wat houdt jong zijn in? Hoe beleefde hij die periode zelf? Waarom ging hij voor jongeren schrijven? En hoe doe je dat? Chambers onderzoekt ook hoe en waarom klassiekers als De vanger in het graan van J.B. Salinger, Bonjour Tristesse van Françoise Sagan Het achterhuis van Anne Frank en veel van zijn eigen romans jongeren aanspreken.  

Tussentijd is een uniek boek geschreven vanuit de eigen ervaringen van Chambers als young adult, docent Engels en drama, en schrijver voor jongeren.

Aidan Chambers is een gelauwerd en veelgelezen auteur in Argentinië, België, Brazilië, China, Denemarken, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Griekenland, Israël, Italië, Japan, Korea, Kroatië, Nederland, Noorwegen, Spanje, Zweden en de Verenigde Staten.  https://nl.wikipedia.org.wiki.Aidan_Chambers;

In zijn Dance Sequence – Verleden week, Je moet dansen op mijn graf, Nu weet ik het, De tolbrug, Niets is wat het lijkt en Dit alles – verkent hij de emotionele, cognitieve, seksuele, spirituele en sociale aspecten van het jong zijn.

Tussentijd van Aidan Chambers is vanaf 10 maart te verkrijgen bij alle boekhandels en via info@schaep14. ISBN 97890831, 192 pp. € 19,95. Bij tien exemplaren of meer korting van 10%. Oorspronkelijke titel The Age Between , vertaald door Joke Linders

  • over lezen en schrijven en hoe die twee elkaar verrijken
  • over literaire theorie en schrijftips
  • over jongerenliteratuur met een eigen canon en eigen kwaliteiten
  • inspiratie en leesplezier voor alle fans van Aidan Chambers
  • eyeopener voor docenten, schrijvers, ouders en bibliothecarissen

De tijd van elfjes is voorbij

Honderdtien jaar zou Annie M.G. Schmidt in mei 2021 geworden zijn en nog altijd zijn haar versjes, verhalen en liedteksten superieur van taal, geestig, geëngageerd en verrassend actueel. In De tijd van elfjes is voorbijzoals Annie Schmidt het zag verzamelde Joke Linders uitspraken en observaties die vijftig jaar na dato nog altijd relevant zijn. Over woningnood, oorlogsgeweld, het milieu dat ten onder gaat, de toekomst van de jeugd of de macht van de bovenbazen.

Uit haar niet eerder gepubliceerde dagboeknotities (9 tot 13 mei 1940), gedichten, liedjes, kinderboeken en columns valt af te lezen hoe Annie naar de wereld keek. Betrokken, vanuit een vrije geest en met een onovertroffen verbeeldingskracht. De tijd van elfjes mag voorbij zijn, ’s avonds in het donker hebben dromen vrij spel. 

In 1999 promoveerde Joke Linders op het schrijverschap van Annie M.G. Schmidt, Doe nooit wat je moeder zegt (Querido). In 2016 maakte zij samen met andere fans Het ABC van Annie MG (Meulenhoff) en nu volgt dan De tijd van elfjes is voorbij – zoals Annie Schmidt het zag (Schaep14). 

Joke Linders, De tijd van elfjes is voorbij – zoals Annie Schmidt het zag, ISBN 9789082947083, 110 pp,€17,50 is vanaf 25 maart te bestellen bij de boekhandel, via www.boekenroute.nl en uitgeverij Schaep14 info@schaep14.nl